Çalışan Hakları Eğitimi - İşçi Hakları ve İş Hukuku

Çalışan hakları eğitimi ile personellerinizi yasal hakları konusunda bilgilendirin, iş barışını artırın, hukuki riskleri minimize edin. İş Kanunu, İş Sağlığı ve Güvenliği, izin hakları, tazminatlar ve çalışma koşulları hakkında kapsamlı eğitim programları.

Çalışan Hakları Eğitimi Nedir?

Çalışan hakları eğitimi, işçilerin İş Kanunu ve ilgili mevzuatlar kapsamındaki yasal haklarını öğrenmelerini, bu hakları nasıl kullanacaklarını ve koruyacaklarını bilmelerini sağlayan eğitim programlarıdır. Hem çalışanlar hem de işverenler için faydalı, iş barışını artıran, şeffaflık sağlayan ve hukuki uyuşmazlıkları önleyen bir süreçtir.

Neden Çalışan Hakları Eğitimi?

İşveren Perspektifi:

• ⚖️ Yasal uyumluluk ve hukuki risk azaltma
• 📉 İşçi-işveren uyuşmazlıklarını önleme
• 💼 Şeffaf ve adil iş ortamı
• 📊 Çalışan memnuniyeti ve bağlılığı artırma
• 🛡️ Denetim ve cezalardan korunma

Çalışan Perspektifi:

• 📚 Yasal haklarını öğrenme
• 💪 Kendini koruma ve savunma bilinci
• ⚖️ Adil muamele talep etme
• 🔍 İhlalleri fark etme
• 🤝 İşveren ile sağlıklı iletişim

İstatistikler:

• Türkiye’de yılda ~150,000 işçi-işveren davası
• Davaların %60’ı: Kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı
• Çalışan hakları eğitimi alan firmalar:
  • %45 daha az dava
  • %30 daha yüksek çalışan memnuniyeti
  • %20 daha düşük personel devir hızı

Eğitim İçeriği

1. İş Sözleşmesi ve Çalışma Koşulları

İş Sözleşmesi Türleri

Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi:

En yaygın sözleşme tipi
─────────────────────────────────────────────
Özellikler:
• Süre belirtilmez
• İstifa veya işten çıkarma ile son bulur
• Kıdem tazminatı hakkı var
• Daha güvenceli

Çalışan Hakları:
✅ Kıdem tazminatı (1+ yıl çalışmışsa)
✅ İhbar tazminatı (süre yoksa)
✅ Yıllık izin hakkı
✅ İş güvencesi (25+ çalışan işyerinde)

Belirli Süreli İşÖzleşmesi:

Belirli bir süre için (örn. 1 yıl proje)
─────────────────────────────────────────────
Özellikler:
• Başlangıç ve bitiş tarihi belirtilir
• Süre sonunda otomatik sona erer
• Esaslı sebep gerekir (proje, mevsimsel iş)

Uyarı:
❌ Sürekli işlerde belirsiz süre kullanılmalı
❌ Tekrar tekrar yenileme → Belirsiz sayılır
❌ Kötü niyet kullanımı: Tazminat kaçırma

Çağrı Üzerine Çalışma:

İhtiyaç olduğunda çağırma
─────────────────────────────────────────────
• Part-time çalışma
• Belirsiz çalışma saati
• Sigorta ve izin hakları var
• Minimum 4 saat kuralı

Çalışma Saatleri

Yasal Limitler:

─────────────────────────────────────────────
Günlük: 11 saat (maksimum)
Haftalık: 45 saat (standart)
─────────────────────────────────────────────

Fazla Mesai:
• 45 saati aşan çalışma
• %50 zamlı ücret veya izin
• Günlük 11 saat sınırı (zorunlu)
• Haftada 270 saat (yıllık limit)

Örnek:
Haftalık 50 saat çalışma:
  → 45 saat: Normal ücret
  → 5 saat: %50 zamlı (1.5x ücret)

Gece Vardiyası:

Gece çalışması: 20:00 - 06:00 arası
─────────────────────────────────────────────
Haklar:
• %50 fazla ücret (saat başı 1.5x)
• Gerekli olmadıkça gece çalışması yasak:
  - 18 yaş altı
  - Hamile çalışanlar

Örnek Hesaplama:
Normal saat ücreti: 100 TL
Gece vardiyası: 100 TL x 1.5 = 150 TL/saat

Ara Dinlenme ve Tatiller

Ara Dinlenme:

Çalışma Süresi       Dinlenme
─────────────────────────────────────────────
4-7.5 saat      →    15 dakika (minimum)
7.5+ saat       →    1 saat (yarım + yarım)

Hafta Tatili:

• Her haftada 1 gün (genelde Pazar)
• 24 saat kesintisiz dinlenme
• Çalışırsa: %50 zamlı + başka gün izin
• Dini/milli bayram: 2.5 gün ekstra izin

2. İzin Hakları

Yıllık İzin (Ücretli)

İzin Süreleri:

Çalışma Süresi         Yıllık İzin Hakkı
─────────────────────────────────────────────
1-5 yıl (5 yıla kadar)  →  14 gün
5-15 yıl               →  20 gün
15+ yıl                →  26 gün

Özel Durumlar:
• 18 yaş altı: 20 gün (kıdem fark etmez)
• 50+ yaş: 20 gün (kıdem fark etmez)

İzin Kullanımı:

Haklar:
─────────────────────────────────────────────
✅ İşveren izin zamanını belirler (ancak çalışan ile anlaşır)
✅ Yılda en az 1 kez kullanılmalı
✅ En az 10 gün kesintisiz olmalı
✅ İzin ücretli (maaş kesintisi yok)
✅ İzin harcı (fazladan ödeme - toplu iş sözleşmesi varsa)

Birikmiş İzin:
✅ 5 yıla kadar birikebilir
✅ İş sona erdiğinde ödeme olarak alınır
✅ Kullanılmayan izin hakkı düşmez

❌ İzin hakkından vazgeçilemez
❌ İşveren "izin kullanma" diyemez

Mazeret İzinleri (Ücretli)

Durum                        İzin Süresi
─────────────────────────────────────────────
Evlenme (kendi)         →    3 gün
Çocuk doğumu            →    5 gün (baba)
Anne-baba-eş-çocuk ölüm →    3 gün
Kardeş ölüm             →    1 gün

Hastalık İzni

İş Göremezlik Raporu (İstirahat):
─────────────────────────────────────────────
• Doktor raporu ile
• SGK'dan geçici iş göremezlik ödeneği
• İşveren ilk 3 gün ücret öder (sonrası SGK)

Rapor Süreleri:
• Genel hastalık: 6 aya kadar (uzatılabilir 18 ay)
• Tüberküloz: 18 aya kadar
• Kronik hastalık: Sürekli rapor (belirli aralıklarla)

Dikkat:
❌ Raporsuz izin: Ücretsiz + işten çıkarma sebebi
✅ E-Nabız üzerinden işverene bildirilebilir

Ücretsiz İzin

Çalışan ve işveren anlaşması ile
─────────────────────────────────────────────
• Belirli süre çalışmama (ücret yok)
• Sigorta ödemeleri durabilir
• İş güvencesi devam eder
• Yıllık izin hakkı işlemez

Kullanım Alanları:
• Yurt dışı seyahat
• Özel projeler
• Aile sebepleri

Doğum İzni (Anne)

Toplam: 16 hafta (112 gün)
─────────────────────────────────────────────
Dağılım:
• Doğum öncesi: 8 hafta
• Doğum sonrası: 8 hafta

Çoğul Gebelik (ikiz, üçüz):
• Doğum öncesi: 10 hafta
• Doğum sonrası: 8 hafta

Ücret:
• SGK tarafından ödenir (işverenin maliyeti yok)
• Normal maaş tutarında

Ek Haklar:
• Süt izni: 6 aya kadar günde 3 saat
• Ücretsiz izin: 6 ay (isteğe bağlı)

3. Ücret ve Ödeme Hakları

Asgari Ücret

2025 Asgari Ücret:
─────────────────────────────────────────────
Brüt: 22,104 TL
Net: ~18,100 TL (SGK + vergi sonrası)
─────────────────────────────────────────────

Kimler Alır?
• Kıdemsiz, vasıfsız işçi
• Belirlenen ücretin altında çalıştırma yasak
• Sektöre göre farklılık gösterebilir

Ücret Ödeme Kuralları

Ödeme Zamanı:
─────────────────────────────────────────────
❌ 1 aydan uzun süre gecikmez
✅ Genelde ayın son iş günü
✅ Banka hesabına veya nakit

Bordro (Ücret Pusulası):
✅ Her ay verilmeli
✅ İçerik: Brüt ücret, kesintiler, net ücret
✅ İmzalı suret saklanır (ispat)

Geciken Ücret:
• Yasal faiz işler
• Açıklanabilir en fazla 5 yıllık alacak
• İcra takibi veya dava

Fazla Mesai Ücreti

Hesaplama:
─────────────────────────────────────────────
Normal saat ücreti × 1.5 × Fazla saat

Örnek:
Aylık ücret: 30,000 TL
Aylık çalışma: 225 saat (haftalık 45 saat × 5 hafta)
Saat ücreti: 30,000 / 225 = 133 TL/saat

Fazla mesai: 10 saat (ayda)
Fazla mesai ücreti: 133 × 1.5 × 10 = 1,995 TL
─────────────────────────────────────────────
Toplam ücret: 30,000 + 1,995 = 31,995 TL

4. Tazminat Hakları

Kıdem Tazminatı

Kimler Alır?
─────────────────────────────────────────────
✅ 1 yıl+ çalışmış
✅ Belirsiz süreli sözleşme
✅ Aşağıdaki sebeplerle ayrılan:

1. İşveren işten çıkarırsa (haksız veya haklı)
2. Çalışan "haklı nedenle" istifa ederse:
   • Ücret ödenmemesi
   • Kötü muamele, şiddet
   • Cinsel taciz
   • İş güvenliği ihlali

3. Askerlik
4. Emeklilik
5. Kadın: Evlilik (1 yıl içinde)

Hesaplama:

Her 1 yıl çalışma = 1 brüt aylık ücret
─────────────────────────────────────────────
Tavan: 34,000 TL (2025 limiti - her yıl artar)

Örnek 1:
• 5 yıl çalışma
• Aylık brüt: 25,000 TL
→ Kıdem: 25,000 × 5 = 125,000 TL

Örnek 2:
• 3 yıl çalışma
• Aylık brüt: 40,000 TL (tavan üstü)
→ Kıdem: 34,000 × 3 = 102,000 TL (tavan uygulanır)

Kesirli Yıl:
• 1 yıl 8 ay çalışma = 1.67 yıl
→ 25,000 × 1.67 = 41,750 TL

İhbar Tazminatı

İşten çıkarma bildirimi yapılmazsa ödenir
─────────────────────────────────────────────
İhbar Süreleri:
• 6 ay altı çalışma    →  2 hafta
• 6 ay - 1.5 yıl       →  4 hafta
• 1.5 - 3 yıl          →  6 hafta
• 3+ yıl               →  8 hafta

Hesaplama:
İhbar süresi × Günlük ücret

Örnek:
• 2 yıl çalışma → 6 hafta ihbar
• Aylık: 30,000 TL → Günlük: 1,000 TL
→ İhbar tazminatı: 6 hafta × 7 gün × 1,000 = 42,000 TL

Alternatif:
İşveren çalışana "Sen çalışmayacaksın ama ücretini alacaksın" diyerek ihbar süresini kullandırabilir.

Yıllık İzin Ücreti

İş sona erdiğinde kullanılmayan izinler ödenir
─────────────────────────────────────────────
Hesaplama:
Kalan izin günü × Günlük ücret

Örnek:
• 10 gün kullanılmamış izin
• Günlük ücret: 1,000 TL
→ İzin ücreti: 10 × 1,000 = 10,000 TL

5. İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG)

İşveren Sorumlulukları

Zorunlu Önlemler:
─────────────────────────────────────────────
✅ İş güvenliği uzmanı istihdam (işyeri büyüklüğüne göre)
✅ İşyeri hekimi (periyodik sağlık kontrolü)
✅ Kişisel koruyucu donanım (KKD) sağlama:
   • Baret, eldiven, gözlük
   • İş ayakkabısı, yelek
   • Maske, kulaklık

✅ İSG eğitimi (işe başlamadan önce + yıllık)
✅ Risk değerlendirmesi (yazılı)
✅ Acil durum planı (yangın, deprem)
✅ İlk yardım ekipmanı

İhlal Cezası:
💰 İdari para cezası: 20,000-100,000 TL
⚖️ İş kazası sonucu ölüm: Hapis cezası

Çalışan Hakları

Güvenli Çalışma Ortamı Hakkı:
─────────────────────────────────────────────
✅ Risk bilgilendirmesi
✅ Ücretsiz KKD verilmesi
✅ Güvenli ekipman kullanımı
✅ İSG eğitimi alma
✅ Tehlike durumunda çalışmayı reddetme

Çalışan Sorumlulukları:
✅ Verilen KKD'yi kullanmak
✅ Güvenlik talimatlarına uymak
✅ Tehlikeyi bildirmek
❌ Kasıtlı güvenlik ihlali (işten çıkarma sebebi)

İş Kazası ve Meslek Hastalığı

İş Kazası:
─────────────────────────────────────────────
Tanım:
• İşyerinde veya iş sırasında
• İşten kaynaklanan
• Ani bir olayla (düşme, çarpma, yanık)

Haklar:
✅ Tedavi giderleri (SGK karşılar)
✅ İş göremezlik ödeneği (2/3 ücret - SGK)
✅ Sürekli iş göremezlik geliri (maluliyet)
✅ İşverenin tazminat sorumluluğu (kusurlu ise)

Bildirim:
• 3 gün içinde SGK'ya bildirilmeli (işveren)
• İş kazası formları doldurulur

6. İşten Çıkarma ve İş Güvencesi

Haklı Nedenle Fesih (İşveren)

İşverenin Haklı Nedenleri:

Çalışanın Kusuru:
─────────────────────────────────────────────
✅ Hırsızlık, zimmet, dolandırıcılık
✅ İşveren veya aile üyelerine saldırı
✅ Cinsel taciz
✅ İşyerine sarhoş/uyuşturucu etkisiyle gelme
✅ İş sırlarını açıklama
✅ 2+ gün habersiz devamsızlık
✅ Ahlaka aykırı davranış

Sonuç:
❌ Kıdem tazminatı YOK
❌ İhbar tazminatı YOK
❌ İşsizlik maaşı YOK

Haksız Nedenle Fesih (İşveren)

Sebepsiz veya usulsüz işten çıkarma
─────────────────────────────────────────────
İş Güvencesi (25+ çalışan işyeri):
• 6 ay+ çalışmış
• Belirsiz süreli sözleşme

Haksız Fesih ise:
✅ İşe iade davası açılabilir (1 ay içinde)
✅ Dava kazanılırsa: Geri alınma + 4-8 aylık ücret
✅ İşe dönmek istemezse: Tazminat

İş Güvencesi Yok ise (küçük işyeri):
✅ Kıdem tazminatı ödenir
✅ İhbar tazminatı ödenir
✅ Yıllık izin ücreti ödenir

İstifa (Çalışan)

Çalışanın İstifa Etmesi:
─────────────────────────────────────────────
Normal İstifa:
• Dilekçe ile bildirim
• İhbar süresine uymalı (2-8 hafta)
• Kıdem tazminatı YOK

Haklı Nedenle İstifa:
✅ Ücret ödenmemesi
✅ Kötü muamele, şiddet
✅ Cinsel taciz
✅ İş güvenliği ihlali
✅ Ağır ahlak dışı suçlama

Sonuç:
✅ Kıdem tazminatı alır
✅ İşsizlik maaşı başvurusu yapabilir
❌ İspat yükümlülüğü çalışanda (kanıt gerek)

7. Mobbing ve Ayrımcılık

Mobbing (Psikolojik Taciz)

Tanım:
─────────────────────────────────────────────
Sistematik, tekrarlayan, kasıtlı olarak:
• Küçük düşürme, hakaret
• Yalnızlaştırma, dışlama
• Aşırı iş yükü veya iş vermeme
• Sürekli eleştiri, baskı
• Maaş, prim kesintisi (cezalandırma)

Yasal Durum:
✅ Mobbing haklı fesih nedenidir
✅ Manevi tazminat davası açılabilir
✅ İşveren sorumluluğu var (önleme yükümlülüğü)

Çalışan Ne Yapmalı?
1. Delil toplama (email, WhatsApp, tanık)
2. İnsan Kaynakları'na yazılı şikayet
3. Çözülmezse: İstifa + kıdem tazminatı talebi
4. Manevi tazminat davası

Ayrımcılık Yasağı

Yasaklanan Ayrımcılık:
─────────────────────────────────────────────
❌ Dil, ırk, renk, cinsiyet
❌ Siyasi düşünce, din
❌ Hamilelik
❌ Engel durumu
❌ Yaş

Eşit İşlem İlkesi:
✅ Aynı iş = Aynı ücret
✅ Kadın-erkek eşitliği
✅ Terfi fırsatlarında eşitlik

İhlal Durumunda:
• Tazminat davası
• İşe iade davası
• Eşit ücret talebi

Eğitim Programı Detayları

Eğitim Formatları

1. Temel Çalışan Hakları Eğitimi

Süre: 4 saat (Yarım gün)
Hedef Kitle: Tüm çalışanlar
─────────────────────────────────────────────
İçerik:
• İş sözleşmesi türleri
• Çalışma saatleri ve fazla mesai
• İzin hakları (yıllık, mazeret)
• Ücret ödeme kuralları
• Temel ISG bilgileri
• İşten çıkarma süreçleri (özet)

Format: Sunum + Soru-Cevap
Katılımcı: 20-50 kişi

2. Kapsamlı İşçi Hakları Eğitimi

Süre: 8 saat (Tam gün)
Hedef Kitle: Tüm personel
─────────────────────────────────────────────
İçerik:
• Tüm izin türleri ve hesaplama
• Tazminat hakları (kıdem, ihbar)
• Hesaplama örnekleri (uygulamalı)
• Mobbing ve taciz
• İş güvenliği detaylı
• İşten çıkarma ve dava süreçleri
• Örnek vakalar ve senaryolar

Format: İnteraktif + Workshop
Katılımcı: 15-30 kişi

3. Yönetici ve İK İçin Eğitim

Süre: 2 gün (16 saat)
Hedef Kitle: Yöneticiler, İK, hukuk ekibi
─────────────────────────────────────────────
İçerik:
• İş Kanunu detaylı maddeler
• İşe alım ve işten çıkarma prosedürleri
• İş sözleşmesi hazırlama
• Disiplin prosedürleri
• Uyuşmazlık yönetimi
• Dava süreçleri ve savunma
• Risk yönetimi ve önleme

Format: Seminer + Vaka analizi
Katılımcı: 10-20 kişi

Eğitim Metotları

İnteraktif Yöntemler:

• 📊 Sunum ve infografikler
• 🎭 Rol yapma senaryoları
• 💬 Grup tartışmaları
• 📝 Örnek hesaplama çalışmaları
• ❓ Soru-cevap oturumları
• 📄 Örnek belgeler (bordro, dilekçe, izin formu)

Pratik Uygulamalar:

• Kıdem tazminatı hesaplama
• Fazla mesai ücreti hesaplama
• Dilekçe yazma örnekleri
• Mobbing delil toplama
• İş kazası bildirim formu

Yasal Çerçeve

İlgili Kanunlar

İş Kanunu (No. 4857)
─────────────────────────────────────────────
• Çalışma koşulları
• İzinler
• Ücret
• İşten çıkarma
• İş güvencesi

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (No. 6331)
─────────────────────────────────────────────
• İSG önlemleri
• İşveren sorumlulukları
• İş kazası ve meslek hastalığı

Borçlar Kanunu (No. 6098)
─────────────────────────────────────────────
• Genel hükümler
• Tazminat hakları
• Sözleşme hukuku

SGK Kanunu (No. 5510)
─────────────────────────────────────────────
• Sigorta primleri
• İş göremezlik ödeneği
• Emeklilik hakları

Eğitim Sonrası Faydalar

İşveren İçin

Hukuki Güvenlik:

• ⚖️ %45 daha az işçi-işveren davası
• 📉 Tazminat ödemeleri minimize
• 🛡️ İş Teftiş Kurulu denetimlerinde başarı
• 📋 Yasal uyumluluk

İş Ortamı:

• 🤝 Şeffaf ve adil çalışma ortamı
• 😊 Çalışan memnuniyeti %30 artış
• 📈 Personel bağlılığı artışı
• 🔄 İşten ayrılma oranı %20 azalma

Maliyet Tasarrufu:

• 💰 Dava masrafları azalması
• ⏱️ İK ekibinin verimli çalışması
• 📊 Operasyonel verimlilik

Çalışan İçin

Bilgi ve Güvenlik:

• 📚 Yasal haklarını bilme
• 💪 Kendini savunma yeteneği
• 🔍 İhlalleri fark etme
• ⚖️ Adil muamele talep etme

İş Ortamı:

• 🤝 İşveren ile sağlıklı iletişim
• 😊 İş tatmini artışı
• 🛡️ Hak kaybı önleme
• 📈 Kariyer gelişimi

Başarı Hikayeleri

Üretim Firması - İşçi-İşveren Uyuşmazlığı Azaltma

Firma Profili:

• 250 çalışan
• Üretim sektörü
• Yılda 8-10 dava (ortalama)
• Dava başına maliyet: 50,000-200,000 TL

Sorun:

• Çalışanlar haklarını bilmiyor
• Yöneticiler İş Kanunu bilgisi zayıf
• Sık işten çıkarma uyuşmazlığı
• Fazla mesai ücreti davaları

Çözüm:

• Tüm çalışanlara temel haklar eğitimi (4 saat)
• Yöneticilere kapsamlı İş Kanunu eğitimi (2 gün)
• İK ekibine dava önleme eğitimi
• İç düzenleyici prosedürler

Sonuçlar:

• ✅ Dava sayısı: 8-10 → 2 (yıllık)
• ✅ Dava maliyeti: %75 azalma
• ✅ Çalışan memnuniyeti: %35 artış
• ✅ İşten ayrılma: %25 azalma
• ✅ İş barışı ve verimlilik artışı

ROI:

• Eğitim maliyeti: 45,000 TL
• Dava tasarrufu: 400,000 TL/yıl
• Geri ödeme süresi: Anında (ilk yıl)

Hizmet Sektörü - Mobbing Önleme

Firma Profili:

• 80 çalışan (beyaz yaka)
• Teknoloji şirketi
• 2 mobbing davası (devam ediyor)
• İtibar kaybı riski

Çözüm:

• Çalışan hakları ve mobbing eğitimi
• Yönetici liderlik ve etkili yönetim eğitimi
• Şikayet mekanizması kurulumu
• Sıfır tolerans politikası

Sonuçlar:

• ✅ 0 yeni mobbing vakası (2 yıl)
• ✅ Çalışan güvenliği algısı: %50 artış
• ✅ İşten ayrılma (mobbing sebebiyle): %80 azalma
• ✅ Şirket kültürü iyileşmesi

Hemen Başlayın

İşletmenizde çalışan hakları eğitimi düzenleyin, iş barışını artırın, hukuki riskleri minimize edin, şeffaf ve adil bir iş ortamı yaratın.

Eğitim Hizmetlerimiz:

• ✅ Çalışanlar için temel haklar eğitimi
• ✅ Yöneticiler için kapsamlı İş Kanunu eğitimi
• ✅ İK ekibi için uyuşmazlık yönetimi
• ✅ Mobbing ve taciz önleme eğitimi
• ✅ İSG eğitimi
• ✅ Özelleştirilmiş içerik (sektöre özel)

Ücretsiz Danışmanlık | Eğitim Talebi

---

İlgili Çözümler:

• Mobbing Eğitimi
• Dijital Dönüşüm Eğitimi
• Teknik Destek

Popüler Aramalar: çalışan hakları, işçi hakları eğitimi, iş güvenliği, çalışan hakları eğitimi